Mapa - Wielka Brytania (United Kingdom of Great Britain and Northern Ireland)

Flaga Wielkiej Brytanii

Wielka Brytania lub Zjednoczone Królestwo, Zjednoczone Królestwo Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej – państwo wyspiarskie w Europie Zachodniej, w skład którego wchodzą: Anglia, Walia i Szkocja położone na wyspie Wielka Brytania oraz Irlandia Północna leżąca w północnej części wyspy Irlandia. Na wyspie tej znajduje się jedyna granica lądowa Zjednoczonego Królestwa z innym państwem – Irlandią. Poza nią Wielka Brytania otoczona jest przez Ocean Atlantycki na zachodzie i północy, Morze Północne na wschodzie, kanał La Manche na południu i Morze Irlandzkie na zachodzie.

Wielka Brytania posiada kilkanaście terytoriów zależnych, które nie są formalnie częścią państwa, ale są z nim konstytucjonalnie powiązane i administracyjnie podległe. Należą do nich dependencje Korony brytyjskiej (Guernsey, Jersey i Wyspa Man) oraz brytyjskie terytoria zamorskie: Akrotiri, Anguilla, Bermudy, Brytyjskie Terytorium Antarktyczne, Brytyjskie Terytorium Oceanu Indyjskiego, Brytyjskie Wyspy Dziewicze, Dhekelia, Kajmany, Falklandy, Georgia Południowa i Sandwich Południowy, Gibraltar, Montserrat, Pitcairn, Turks i Caicos oraz Wyspa Świętej Heleny, Wyspa Wniebowstąpienia i Tristan da Cunha.

Wielka Brytania jest członkiem założycielem Wspólnoty Narodów zrzeszającej byłe kolonie, dominia i inne posiadłości brytyjskie. Od 1 stycznia 1973 do 31 stycznia 2020 roku członek najpierw Wspólnoty Europejskiej, a później Unii Europejskiej (UE). Jest stałym członkiem Rady Bezpieczeństwa ONZ od czasu jej pierwszej sesji w 1946 r., posiadającym prawo weta. Wchodzi także w skład Rady Europy, G7, G20, NATO, OECD oraz WTO.

Wielka Brytania jest krajem rozwiniętym, stanowi szóstą gospodarkę świata według PKB nominalnego i ósmą gospodarkę świata według parytetu siły nabywczej. Było to pierwsze na świecie w pełni zindustrializowane państwo oraz największe mocarstwo światowe w XIX i na początku XX wieku.

Wielka Brytania pozostaje nadal mocarstwem ze znacznym wpływem ekonomicznym, kulturalnym, militarnym, naukowym i politycznym na arenie międzynarodowej. Brytyjskie siły zbrojne stacjonują w 80 krajach świata (największe stałe garnizony są w Niemczech, na Cyprze, na Falklandach, w Gibraltarze i w Kanadzie). Wysokość wydatków na wojskowość daje Wielkiej Brytanii ósme miejsce na świecie (2019). Posiada również ok. 200 głowic atomowych.

Góry i wzgórza występują głównie w zachodniej części wyspy i opadają łagodnie na wschód, przy czym wysokość wzniesień na ogół rośnie w kierunku północnym.

U wybrzeży Wielkiej Brytanii występują pływy morskie, do 15 m w estuarium Severn, co jest drugą wysokością w świecie (po zatoce Fundy). Istnienie pływów powoduje, że rzeki uchodzą estuariami.

W Anglii najdłuższe i największe rzeki to Severn (354 km), Tamiza (346 km) i Trent (298 km). Największymi miastami są Londyn (7,56 mln osób), Birmingham (1,02 mln), Manchester, Sheffield, Liverpool, Leeds, Bristol oraz Newcastle upon Tyne. Podmorski tunel (Eurotunel) niedaleko Dover łączy Wielką Brytanię z Francją.

Walia jest krajem górzystym, a jej najwyższy szczyt to Snowdon (1085 m n.p.m.). Na północ od głównego lądu leży wyspa Anglesey. Największym miastem i stolicą jest Cardiff, znajdujące się w południowej Walii.

Szkocja pod względem geograficznym jest krajem bardzo zróżnicowanym, z wyżynami na południu, wąskim pasem nizin między Edynburgiem a Glasgow oraz górami na północy i zachodzie, gdzie znajduje się najwyższy szczyt Wielkiej Brytanii – Ben Nevis (1345 m n.p.m.). Płynie tu Tay – największa rzeka Wielkiej Brytanii, biorąc pod uwagę przepływ przy ujściu. W Szkocji można spotkać wiele zatok, fiordów i jezior. U jej północnych wybrzeży rozsianych jest wiele wysp: Hebrydy, Orkady czy Szetlandy. Główne miasta to Edynburg, Glasgow i Aberdeen.