Kaart (cartografie) - Maputo (stad) (Cidade de Maputo)

Maputo (tot 1976 Lourenço Marques) is de hoofdstad van Mozambique. De stad is volledig omringd door de gelijknamige provincie Maputo maar maakt hier sinds 1984 geen deel meer van uit. De stad telt circa 1,2 miljoen inwoners (in de agglomeratie 1,8 miljoen, schatting uit 2006) en is de bisschopszetel van zowel de katholieke als de anglicaanse kerk. Ook is hier de Universidade Eduardo Mondlane, de eerste universiteit van het land gevestigd. Op 11 juli 2003 werd hier het Maputo-Protocol aangenomen ter erkenning van de rechten en vrijheden van Afrikaanse vrouwen en ter bevordering van hun emancipatie.

De Delagoabaai, thans bekend als de Maputobaai, werd in 1544 ontdekt door de Portugese handelsreiziger Lourenço Marques, naar wie de plaats werd vernoemd. In 1721 stichtten de Nederlanders de handelspost Fort Lijdzaamheid aan de baai, maar de handel met de inheemse Ronga- en later Shangaanstammen verliep moeizaam. Plunderingen door piraten, concurrentie met de Britten en burgeroorlogen tussen de Shangaanstammen betekenden in 1730 het einde van de handelspost.

In 1773 werd een nieuwe poging gedaan door de Oostendse Compagnie, dat de baai als Oostenrijks territorium opeiste. De Shangaan bleven echter de dominante macht in de baai en de Oostenrijkse handelspost bleef zwak en kwetsbaar. De Portugezen besloten hier gebruik van te maken en veroverden Lourenço Marques in 1781, maar ook zij wisten de Shangaan niet onder de duim te houden. In 1796 verschenen de Fransen op het toneel, waarna ze de Portugese handelspost plunderden en afbrandden. Drie jaar later keerden de Portugezen terug, en de daaropvolgende jaren werden gekenmerkt door gewelddadige confrontaties tussen de kolonisten en de Shangaan.

In 1833 werd de handelspost door de Shangaan aangevallen en geplunderd; João Albasini was de enige overlevende. Nadat hij uit zijn gevangenschap ontsnapte knoopte hij handelsbetrekkingen aan met de Voortrekkers, die de Zuid-Afrikaansche Republiek stichtten in het hedendaagse Zuid-Afrika. Omdat de republiek geen verbinding met de zee had legde de Nederlandsch-Zuid-Afrikaansche Spoorwegmaatschappij in 1895 een spoorweg van Pretoria naar Lourenço Marques aan. Dankzij het goud dat via Johannesburg naar de baai werd getransporteerd maakte Lourenço Marques een aanzienlijke groeispurt door. In 1898 werd Lourenço Marques de hoofdstad van Portugees-Oost-Afrika.

Na de onafhankelijkheid van Mozambique in 1976 werd de naam gewijzigd naar Maputo. Door het vertrek van de Portugezen raakte de stad aanvankelijk in verval, maar inmiddels is zij hersteld en vindt er nieuwbouw voor de groeiende middenklasse plaats.